Instroom F-35/JSF bij de NL-KLu

[Huzaar1]

Hoe de fuque kom jij bij 2e luit Poleme? 

[A.J.]

Welnee tweede luitenant ! (*)

Okee, want zo las het een beetje. Verder hoef je mij niet uit te leggen wat we wel en niet hebben. 

(*, ik heb een vermoeden dat dat jou rang is, off-topic he.)

Is dit een grap? Ik werk gewoon met mijn handen...

Ben sm was owi...

[Poleme]

Wil je hiermee zeggen dat we nu alleen maar beschikken over domme bommen?

Welnee tweede luitenant ! (*)
We beschikken al vele tientallen jaren over de 500 ponds laser geleide GBU-10 en 2.000 ponds GB-12 Paveway II bommen.
Laser geleiding werkt echter niet in alle weersomstandigheden, dus kwamen er ook GPS satelliet geleide Joint Direct Attack Munition (JDAM) wapens:
GBU-31(V)1: GPS-geleide Mk84 2.000 ponder
GBU-31(V)3: GPS-geleide BLU-109 2.000 ponder hard target penetrator
GBU-38: GPS-geleide Mk82 500 ponder.
GBU-39: GPS-geleide Small Diameter Bomb 250 ponder.

Vervolgens kreeg de KLu te maken met zeer kleine puntdoelen en steeds strenger wordende Rules of Engagement:
Dus kwamen geleide wapens in dienst met een gecombineerde laser-, en GPS geleiding, zoals de GBU-49 Enhanced Paveway II
Een KLu F-16AM/BM kan dus ook een terrorist van zijn brommertje schieten.  Maar dan gebruikt hij de  GBU-49M Enhanced Paveway II, de M staat voor movement.
Missies in Irak leerden ons dat we een beter wapen tegen bewegende doelen nodig hebben.  "Soms strijden we tegen snelle pick-ups met een .50 achterop",
aldus het Hoofd Kantoor Testvliegen.  "Als onze bom daar een paar meter naast valt, is het volgens de definitie raak, maar niet genoeg om het doel uit te schakelen.
  En waait het hard, blaast de wind een GBU-49 letterlijk van het doel af.  Een vlieger weet tijdens een missie nauwelijks hoe de windkracht op de grond is en kan daar dus amper voor corrigeren.  Daarom werd de GB-49 ge-update van lot 3 naar lot 5, ook wel de GBU-49M genoemd.
De KLu was in 2015 overigens de launching customer voor de GBU-49M.

De KLu "Orange Jumper" F-16 testkist testte in de tweede helft van de jaren 80 tijdens 88 testvluchten ook nog de AGM-65D Maverick lucht-grond raket.
Deze was niet veelzijdig genoeg voor de KLu, de zwaardere en wel veelzijdiger AGM-65G zat al in de planning, werd dus door de KLu aangeschaft.
Maar bleek in de praktijk met zijn infrarood camera in de neus, moeilijk in te zetten.  De AGM-65G werd dus voortijdig afgestoten naar Jordanie.

Terug naar de toekomst.  De F-35A kan en moet in alle weersomstandigheden en op veel grotere afstand (grond) doelen opsporen, lokaliseren, volgen en identificeren.
Haar geleide wapens zullen niet alleen laser of GPS geleid zijn, maar een combinatie van deze twee en soms zelfs gecombineerd met een derde geleidingsmogelijkheid, zoals een microgolf radar of infrarood camera.  Vliegtuig bewapening krijgt ook steeds meer een 2-weg datalink, zodat er directe communicatie is tussen wapen en lanceer platform en / of derde partij.  Geleide wapens zullen zelf ook slimmer worden, dan ontstaat de mogelijkheid om bijvoorbeeld autonoom evasive (ontwijkende) manoeuvres uit te voeren en ze kunnen zo minder gevoelig worden voor tegenmaatregelen.  En niet te vergeten, ze krijgen een (veel) groter bereik.  Don't bring a knife to a gun fight.

(*, ik heb een vermoeden dat dat jou rang is, off-topic he.)

[Parera]

Laten we ook niet vergeten dat deze kist, zeker vanaf block 4 ook wel degelijk iets te bieden heeft, het aantal voor NL is het zorgen kind, of het nu 34 of 37 worden.

Het streven moet denk ik zijn: een significant hoger defensiebudget met als absolute minimum het NAVO gemiddelde (1.43%), bij voorkeur meer en een KLu die kan beschikken over minimaal 50-54 F35A. (zonder dat dit ten koste gaat van andere KMD's)

Ik denk dat 1.43% te weinig is, een minimum van 1,75% in ''slechte jaren'' en maximum van 2.25% in ''goede jaren''. Maar gewoon als gemiddelde 2% die we afgesproken hebben van mijn part leggen we de 1,75 tot 2,25% vast in de grondwet.

Met dit % kan je altijd een stevige defensie neerzetten waarbij je ook echt langere inzetten kunt garanderen.

[A.J.]

Deze vloot dient ook over een munitie voorraad te beschikken die in eerste plaats veel groter is dan de huidige veel te kleine voorraad.
Gezien de huidige en toekomstige dreigingen in hoog-intensieve conflicten, gaat het F-35 niet meer werken met ballistisch af te werpen bommen die een maximum bereik hebben van 12,5 nm / 23 kilometer.    Dat wordt allemaal stand-off, zoals de (overigens nog steeds ballistische) Small Diameter Bomb (SDB) met een bereik van 60 - 65 km.
Dus we moeten niet alleen investeren in de kwantiteit, maar ook gaan investeren in de kwaliteit van het KLu jachtvliegtuigen munitie pakket.

Wil je hiermee zeggen dat we nu alleen maar beschikken over domme bommen?

[jurrien visser (JuVi op Twitter)]

Dus we moeten niet alleen investeren in de kwantiteit, maar ook gaan investeren in de kwaliteit van het KLu jachtvliegtuigen munitie pakket.

We hebben nog veel te doen... het kan ook, het is slechts een politieke beslissing.

[Poleme]

Laten we ook niet vergeten dat deze kist, zeker vanaf block 4 ook wel degelijk iets te bieden heeft, het aantal voor NL is het zorgen kind, of het nu 34 of 37 worden.

Het streven moet denk ik zijn: een significant hoger defensiebudget met als absolute minimum het NAVO gemiddelde (1.43%), bij voorkeur meer en een KLu die kan beschikken over minimaal 50-54 F35A. (zonder dat dit ten koste gaat van andere KMD's)

Rampjaar 1672 gingen we in met een verwaarloosde krijgsmacht, 30.000 Nederlandse troepen werden overrompeld door 120.000 Fransen die over het ijs kwamen.
In 1795 hadden we nog steeds geen goede defensie en Napoleon en wat familie leden van mij in zijn gevolg hadden geen moeite met jullie.
Eind jaren 30, de dreiging van de Nazi's werd steeds erger, de Nederlandsche krijgsmacht met zijn verouderde en sterk verouderde materieel kreeg er ook toen wat extra pecunia bij.
Ook toen al helaas Too Little, Too Late.  De Mof en de Jap ontketenden een wereldbrand waarvan de gevolgen nog steeds voelbaar zijn in mijn genen.

34 F-35A's kosten ons al EUR 4,7 miljard.  Stel we kiezen een vloot van 50 kisten + 5 voor vredesverliezen en de 2 test toestellen = 57 F-35A's.
57 / 34 x EUR 4,7 miljard Euro = EUR 7,9 miljard, is dus bijna EUR 3,2 miljard aan extra investeringen.

Op 24 november 2011, Noorse ambtenaren verklaarden toen in een hoorzitting in het "House of Commons" in Canda, dat de geschatte levensduur kosten voor 52 F-35A's,
USD 40 miljard zouden bedragen.   Levensduur kosten (100 %) = aanschaf (30 %) + exploitatie (70 %).
30 % van USD 40 miljard = 12 miljard US dollar / plan koer van 1,07 = EUR 11,2 miljard x (57 / 52) = 1121,4953 = EUR 12,3 miljard voor de aanschaf van 57 F-35A's.
In dit voorbeeld ben je zelfs EUR 7,6 miljard aan extra investeringen kwijt.

De exploitatie: USD 40 - 12 miljard = 28 miljard / (veronderstel) 30 dienstjaren en een gelijk oefenprogramma = USD 933,33 miljoen / 1,21 (meerjarig gemiddelde USD koers) = EUR 771,35 miljoen jaarlijkse exploitatie kosten voor 52 F-35A's -> voor 57 kisten geeft EUR 846 miljoen aan jaarlijkse F-35A exploitatie.
De jaarlijkse exploitatie is dus in dit geval EUR 846 - 270 miljoen = EUR 576 miljoen per jaar hoger.

Bedenk dat we nu voor jaarlijks EUR 270 miljoen in totaal 61 F-16AM/BM's op de mat brengen.  Met kunst en vliegwerk houden we die operationeel, waarvan er maar 11 inzetbaar zijn.
Wil je de F-35A vloot echt effectief inzetten, dan moet je inzetten op een Mission Capable Rate / inzetbaarheid van zeker 75 %.

Deze vloot dient ook over een munitie voorraad te beschikken die in eerste plaats veel groter is dan de huidige veel te kleine voorraad.
Gezien de huidige en toekomstige dreigingen in hoog-intensieve conflicten, gaat het F-35 niet meer werken met ballistisch af te werpen bommen die een maximum bereik hebben van 12,5 nm / 23 kilometer.    Dat wordt allemaal stand-off, zoals de (overigens nog steeds ballistische) Small Diameter Bomb (SDB) met een bereik van 60 - 65 km.
Dus we moeten niet alleen investeren in de kwantiteit, maar ook gaan investeren in de kwaliteit van het KLu jachtvliegtuigen munitie pakket.

[A.J.]

Toch snap ik iets niet.... Als de F-35 zo slecht en duur is qua aanschaf, onderhoud en vliegen, waarom kiezen dan een zwik landen er wel voor?

Omdat het nou eenmaal het beste toestel is, ook al willen heel veel mensen (ook hier) je doen geloven dat het niet zo is. En eea is dan gebasseerd op open source informatie...

Maar opzich is het natuurlijk best vreemd dat bv een OPV hier vervloekt wordt vanwege "kutboot", ook in het voortraject al. De wielvoertuigen per definitie waardeloos zijn in het manoeuvre gevecht en er overal ingezet wordt op het beste van het beste... Behalve voor de Klu, die moeten het maar met eoa derderangs 4th gen trainertje doen ofzo, want dat is wel goed genoeg voor thuis.

[Poleme]

Toch snap ik iets niet.... Als de F-35 zo slecht en duur is qua aanschaf, onderhoud en vliegen, waarom kiezen dan een zwik landen er wel voor?

En wat betreft aantallen die wel of niet besteld zullen worden (...) Stel je zou terug in de tijd gaan naar 1978 en vragen aan General Dynamics hoeveel F-16's denken jullie te gaan verkopen? Dan zouden ze zeggen, waarschijnlijk zo'n 700 in de VS, misschien max 1.400 en wellicht een 600 tal in Europa.
En vraag dan wanneer de laatste F-16 van de band zal rollen, dan zullen ze waarschijnlijk 1990 hebben gezegd.

Als je dan zou zeggen dat er ruim 4.500 zullen worden gebouwd en dat in 2018 ze nog steeds gebouwd zullen worden, zouden ze je keihard uitlachen.

Conclusie: Voorspellen is moeilijk vooral als de toekomst betreft

De toekomst voorspellen is inderdaad moeilijk.
Maar, in de jaren 70 werkten Nederland, Belgie, Denemarken en Noorwegen samen om een shortlist samen te stellen, niet onder nationale vlag maar op NAVO niveau.
Deze gezamenlijke shortlist bestond toen uit de Mirage F1, Saab Viggen en F-16A/B.  De laatste werd het beste bevonden, maar de 4 Europese NAVO leden zouden die Fighting Falcon alleen kunnen aanschaffen als het congres had besloten om een aanzienlijk aantal aan te schaffen.  Welke dan ook gebeurde door een initiële order van 680 kisten.
En er zat nog meer in de pijplijn, want niet alleen de US Air Force moest op dat moment een groot aantal derde generatie jachtvliegtuigen a la A-7's, F-4's en "century" fighters vervangen, ook hun bondgenoten hadden grote aantallen verouderde '104' Starfighters, F-5 Freedom Fighters / Tigers en Mirage III's.

Succes Factor 1: het juiste moment op de markt verschijnen.  Want de Mirage F1 en Viggen waren al wat ouder en de F-18 Hornet en Mirage 2000 waren er nog niet.

De F-16A/B had niet alleen zeer goede prestaties.  Het lichte en relatief eenvoudige toestel had ook nog eens een zeer goede prijs - kwaliteit verhouding.
Kom daar maar eens om bij de Mirage 2000, een uitstekende kist, maar conceptueel gezien een "mini F-15 Eagle".
Qua prijs klasse en dus marktsegment valt deze in dezelfde categorie als de 2-motorige F-18 Hornet.
Zo heeft de F-18C Hornet een Cost Per Flight Hour welke 50 % hoger licht dan die van de F-16C.

De jachtvliegtuig markt heeft de vorm van een piramide.  De F-16 zit net als de F-5, MiG-21 en Mirage III in het onderste en dus grootste segment, dus ook het grootste afzet volume.  Mirage 2000 en F-18 Hornet in het midden segment en de Rafale en Typhoon zitten hoog in het midden-segment.
De F-35A zit qua prijs in het top segment, dus het kleinste afzet volume in de jachtvliegtuig markt.

Succes Factor 2: een zeer goede prijs - kwaliteit verhouding, welke veruit superieur is aan elk ander vierde generatie jachtvliegtuig.

Het JSF project is inmiddels al 7 jaar over tijd.

Het JSF project kost TE duur in aanschaf en exploitatie.

Conclusie: het F-35 beschikt dus niet over de succes factoren die de F-16 Fighting Falcon wel had.

[jurrien visser (JuVi op Twitter)]

De relatie met en de handelsbetrekkingen met de VS is m.i. reden nummer 1 om dit toestel aan te schaffen. Voor Nederland is de VS te vriend houden van meer belang dan wat het toestel wel of niet allemaal kan.

Laten we ook niet vergeten dat deze kist, zeker vanaf block 4 ook wel degelijk iets te bieden heeft, het aantal voor NL is het zorgen kind, of het nu 34 of 37 worden.

Het streven moet denk ik zijn: een significant hoger defensiebudget met als absolute minimum het NAVO gemiddelde (1.43%), bij voorkeur meer en een KLu die kan beschikken over minimaal 50-54 F35A. (zonder dat dit ten koste gaat van andere KMD's)

[Ros]

Toch snap ik iets niet.... Als de F-35 zo slecht en duur is qua aanschaf, onderhoud en vliegen, waarom kiezen dan een zwik landen er wel voor?

De relatie met en de handelsbetrekkingen met de VS is m.i. reden nummer 1 om dit toestel aan te schaffen. Voor Nederland is de VS te vriend houden van meer belang dan wat het toestel wel of niet allemaal kan.

[Poleme]

Toch snap ik iets niet.... Als de F-35 zo slecht en duur is qua aanschaf, onderhoud en vliegen, waarom kiezen dan een zwik landen er wel voor?

En wat betreft aantallen die wel of niet besteld zullen worden (...) Stel je zou terug in de tijd gaan naar 1978 en vragen aan General Dynamics hoeveel F-16's denken jullie te gaan verkopen? Dan zouden ze zeggen, waarschijnlijk zo'n 700 in de VS, misschien max 1.400 en wellicht een 600 tal in Europa.
En vraag dan wanneer de laatste F-16 van de band zal rollen, dan zullen ze waarschijnlijk 1990 hebben gezegd.

Als je dan zou zeggen dat er ruim 4.500 zullen worden gebouwd en dat in 2018 ze nog steeds gebouwd zullen worden, zouden ze je keihard uitlachen.

Conclusie: Voorspellen is moeilijk vooral als de toekomst betreft

Ho ho, de F-35A is NIET slecht, daarin was de kandidaten evaluatie heel duidelijk.

De KLu ging al in 1985 nadenken waar aan de F-16A/B vervanger moest voldoen:
Een veel (tientallen procenten) groter vliegbereik / -duur.
De F-16A/B kan met zware (2.000 ponds) bommen en grote externe peut tanks slechts 5,5 G aan.  De opvolger moest ook met een zware wapenlast met 9 G de hoek om kunnen.
KLu vliegers wilden een 360 graden rondom camera systeem, zodat ze als het ware door de stuurhut vloer konden kijken.
De F-16A/B kan zich tegen luchtafweer alleen maar verweren d.m.v. flares (fakkels), chaff en een ALQ-131 radar stoorzender.
De Klu oordeelde aan de hand van toenmalige en toekomstige dreigingen dat de vlieger op (zeer) grote afstand radars passief kan opsporen, zeer nauwkeurig lokaliseren,  volgen en kan identificeren.  De huidige ALR-69 radar waarschuwing ontvanger kan ook al radars opsporen, identificeren en de uitzend richting aangeven.
Maar het systeem in de F-35 gaat veel verder, zodat je vijandelijke radars zoveel mogelijk kunt ontwijken of juist kinetisch aan kunt grijpen.
De KLu had als harde eis een AESA radar.  En men voorzag toen al dat aan de vlieger een "big picture" zou moeten worden gepresenteerd waarbij de informatie stromen van de diverse sensoren gefuseerd zouden worden.
Bijna of al deze eigenschappen zag de Klu weer terug in de 'JSF' van 2001 en de Rafale.  De 'JSF' scoorde 10 % meer punten dan de Rafale.

Ook de US Air Force en het Pentagon begonnen medio jaren 80 al aan een F-16 vervanger te denken.
Toen stond al vast dat men af wilde van die vermaledijde compensatie-orders.  Bij compensatie-orders is er namelijk geen concurrentie, dus worden de facturen met de vork geschreven.  Potentiele klanten zouden al betrokken worden bij het begin van de ontwikkeling en daar dan ook financieel in bijdragen.
Zij zouden zich niet zomaar voor een bepaald % kunnen inkopen in de ontwikkeling en productie.  De partner landen zouden zich er in moeten concurreren door "best value" aan te bieden.  Dit biedt een uitstekend manier om deze mogelijke klanten gelijk aan je te binden.

Toen kwam de eerste helft van de nineties.  De VS moest enorm snoeien in haar overheid huishoudboekje en er moest een vredesdividend worden geïncasseerd.
De F-16 opvolger moest vooral "affordable" (veroorloofbaar) worden.  Dus grote aantallen van bouwen.  Dus niet alleen de F-16, maar ook de A-10, Harrier, F-15C, F-15E, F-18 familie gelijk vervangen.  Ook commercieel en politiek interessant, want je hebt gelijk de US Air Force, US Navy en US Marine Corps als interne klanten in het Pentagon.
The JSF becomes Too Big to Fail.

Werd de Light Weight Fighter (LWF) in de jaren 70 in het congres verkocht als een innovatief Technologie Demonstrator project.
De Joint Strike Fighter werd in het congres juist verkocht door een maximaal aantal States 'pork barrels' (werkgelegenheid en omzet) te bieden in dit enorme defensie materieel project.
Je kunt de internationale JSF Partner schappen ook zien als 'pork barrels'.
De Amerikanen zetten in 2002 Paars II, maar ook Pim Fortuyn enorm onder druk om toch voor het JSF te kiezen.
"Als jullie in de toekomst mee willen doen a la Operation Allied Force in 1999 boven Voormalig-Joegoslavie, dan moet je inter-operable met ons blijven."
Maar ook: in 1999 was het 390 jaar geleden dat de VOC Manhattan aan deed.  Sindsdien onderhouden wij zeer goede politieke en zakelijke betrekkingen.
Jullie land is klein, maar jullie zijn wel de op drie na grootste buitenlandse investeerder in de VS.
In andere woorden: dus geen Euro-canard kopen.

Doorslaggevend was echter toen men ook de vak centrales in het politieke spel betrok.
Op de koffie bij Wim Kok.  De JSF gaat ons niet alleen de meeste miljarden omzet leveren, de meest innovatie opleveren, maar vooral de meeste hoogwaardige werkgelegenheid.
En dat paste dan ook nog eens in de strategie van het ministerie van EZ.  De luchtvaartindustrie moest na het failliet van Fokker weer op de kaart worden gezet.
Men koos voor een 2-weg strategie: bestaande uit een civiele arm, door mee te doen in de ontwikkeling en productie van de Airbus A380.
De militaire arm bestond uit al deelname in de NH-90, maar er was behoefte aan een groter project, dat werd dus het JSF programma.
De Euro-canard fabrikanten konden alleen maar compensatie-orders aanbieden.  Want hun producten waren geheel of bijna volledig ontwikkeld, dus niet bruikbaar in deze strategie.

In de politiek draait het niet om het rationele, de feiten.  Het draait om het verkopen van je belangen tegen een zo hoog mogelijke prijs.
Dus het draait om beeld vorming.  Bij verkopen gaat het om het verleiden, ja ook soms misleiden.

En laat de Amerikanen nou meesters zijn beeldvorming, ook wel bekend als marketing

[jurrien visser (JuVi op Twitter)]

A pair of F-35 pilots from The Netherlands showed off their new mounts in amazing fashion to waiting photographers in Death Valley.

http://www.thedrive.com/the-war-zone/16631/watch-f-35s-do-a-spectacular-low-level-flyby-over-photographers-at-star-wars-canyon

[Parera]

Wel een interessant stuk dat ik gisteren al tegenkwam maar niet gepost heb, en zeer belangrijk kan zijn voor de KLU.

'Spy' F-35s send sensitive Norwegian military data back to Lockheed Martin in the United States

THE marketing campaign makes it clear: The F-35 justifies its enormous cost and limited weapons load by being sneaky and enormously well informed.
But its international customers probably didn't expect this.
Norwegian defence officials have caught one of their new $A120 million (less research and development costs) F-35A Lightning II Block 3F stealth jets sending sensitive data back to its US manufacturer — Lockheed Martin.
Norway is the first non-US user of the F-35 to have a mission-critical software package enabled through the provision of Mission Data Files.
It's a critical database and software package that is supposed to finally deliver what the advertising videos have been promising for more than a decade: 'revolutionary situational awareness'.
But it appears that 'situational awareness' cuts both ways.
Turns out the US military megacorp is getting detailed telemetry on everything Norwegian pilots are doing delivered to its Fort Worth, Texas, facility.

DOUBLE AGENT
Norway has ordered 40 of the jets, with an option for a further 12.

It took delivery of its first three aircraft in November.
It's already discovered a problem understood by most smartphone users:
"The development from F-16 to F-35 is like comparing an old Nokia 3210 with an iPhone X. As the amount of features increases, data is also increasing and the need to protect it," Norwegian Defense Ministry consultant Lars Gjemble told ABC Nyheter.
"In a way, it looks like the challenge of what information your iPhone shares with the manufacturers."

Put simply, the manufacturer is tracking and assessing the habits of Norwegian pilots.
While privacy is a concern when it comes to personal internet and smartphone use, it's becomes a whole different matter when applied to the military.
"Due to national considerations, there is a need for a filter where the user nations can exclude sensitive data from the data stream that is shared by the system with the manufacturer Lockheed Martin," Gjemble told ABC Nyheter.

INTELLIGENCE AGENCY
At the heart of the problem is the F-35's artificial intelligence dubbed ALIS: it is responsible for logging performance data, as well as monitoring and optimising the aircraft's sophisticated equipment.
To do so it 'phones home' to Texas.
Norway says it has become impatient with continued delays in the promised provision of a data "filter" by Lockheed Martin. So it's started its own project to find ways to block its new F-35s from reporting back to their former US masters.
It's also worried that it won't be able to optimise — or protect — the extremely sensitive Mission Data Files. These data packs optimise aircraft performance under different conditions, as well as provide a database of regional challenges and conditions.
Again, Norway wants Lockheed Martin out of the loop.
"Norway has entered into a partnership with Italy to jointly finance the procurement and operation of a laboratory where we can enter nationally sensitive data, as we currently do on F-16," Gjemble said.
Australia took delivery of its first two F-35s earlier this year. It has about 70 of the aircraft - which represent the world's most expensive conventional weapons program ever - on order.

[Source:  News.com @ Article ]

[ARM-WAP]

Toch snap ik iets niet.... Als de F-35 zo slecht en duur is qua aanschaf, onderhoud en vliegen, waarom kiezen dan een zwik landen er wel voor?

Deel van die zwik landen hebben zich ingekocht in het project en zijn partners. Die denken het zich niet te kunnen veroorloven nu uit dit project te stappen en te gaan voor "minderwaardige" toestellen als Dassaults Rafale, Eurofighter/Typhoon en de SAAB Gripen...
Een en ander heeft mss ook te maken dat zij niet uit de boot willen/durven vallen...

Het JSF/F-35 project moet, 'whatever the cost', absoluut slagen...
Dat de Europese partnerlanden daarmee ook hun eigen industrie deels buiten spel zetten lijkt van geen belang te zijn. Anderzijds is het de schuld van die eigen industrie dat zij niet eens begonnen zijn aan een gelijkaardig project. Pas nu is er sprake van een Franco-Germano samenwerking die op poten zal gezet worden... Tot wat zal deze leiden? En wie springt alsnog op de kar? De EUropese F-35-partners alleszins niet meer. Die hebben hun one-shot reeds gelost en zich geketend aan die F-35. En de Duitsers, die draaien zelf wat mee met de wind en lijken vooralsog toch bij de F-35 te zullen belanden... Rare/Nare boel...