De maatregelen bij Defensie in kort bestek deel 1

[-Jeroen-]

De maatregelen bij Defensie in kort bestek
30-06-2003

De krijgsmacht naar een nieuw evenwicht:
financierbaar, expeditionair en met ruimte voor investeringen

Inleiding
Defensie staat aan de vooravond van ingrijpende keuzen over de omvang en de samenstelling van de krijgsmacht. De feitelijke exploitatiekosten waren de afgelopen jaren hoger dan geraamd en de investeringen zijn onder het vereiste niveau gebleven. Bovendien moeten forse bezuinigingen worden verwerkt. Op grond van de analyse van de internationale veiligheidssituatie en van de afspraken over internationale samenwerking die in de Navo en de EU zijn gemaakt, heeft een kritische beschouwing van de taken en de capaciteiten van Defensie geleid tot verreikende maatregelen die het profiel van de krijgsmacht in de komende jaren zullen bepalen. De belangrijkste doelstellingen zijn een nieuw evenwicht tussen omvang en middelen enerzijds en het budget anderzijds, en de verdere verbetering van de kwaliteit van de krijgsmacht en van de inzetbaarheid bij crisisbeheersingsoperaties, ook ver van Nederland.

Op verzoek van uw Kamer schetsen wij in deze brief de hoofdlijnen van deze transformatie, echter nadrukkelijk onder het beslag van de besluitvorming over de begroting door het kabinet in augustus a.s.. De definitieve maatregelen worden de derde dinsdag van september gepresenteerd in de defensiebegroting voor 2004, gelijktijdig met een brief waarin alle maatregelen, ook die het personeel betreffen, uitgebreid zijn onderbouwd en toegelicht.

De hoofdtaken van de krijgsmacht
Er zijn de afgelopen jaren belangrijke veranderingen opgetreden in de internationale veiligheidssituatie: het gevaar van grootscheepse agressie tegen het Navo-verdragsgebied is geweken, maar de instabiliteit in grote delen van de wereld blijft groot. Het gevaar van asymmetrische dreigingen, zoals terrorisme en massavernietigings-wapens, is toegenomen. Dit heeft gevolgen voor de taken van de krijgsmacht. Opvallend is dat de hoofdtaken van Defensie meer en meer naar elkaar toe groeien. Het onderscheid tussen de eerste en tweede hoofdtaak, respectievelijk de territoriale verdediging en de bevordering van de internationale rechtsorde, is stilaan vervaagd. De bevordering van de stabiliteit en de bestrijding van het internationale terrorisme door Nederlandse militairen elders in de wereld kunnen immers niet los worden gezien van de veiligheid van Nederlandse en Europese burgers in hun eigen leefomgeving. Het belang van crisisbeheersings-operaties is dan ook evident. Voorts groeit de invulling van de eerste hoofdtaak toe naar die van de derde hoofdtaak, namelijk het verlenen van bijstand aan civiele autoriteiten, zowel nationaal als internationaal. De gevolgen van de inzet van massavernietigingswapens en terroristische aanslagen zijn te vergelijken met die van grote rampen.

Internationale inbedding: de VN, de Navo en de EU
Om haar hoofdtaken te kunnen uitvoeren, is de krijgsmacht afhankelijk van samenwerking met andere landen in de VN, de OVSE, de Navo en de EU en in ad hoc coalities van "the able and the willing". Snelle inzetbaarheid, technologisch hoogwaardig materieel en het vermogen ver van Nederland te worden ingezet zijn belangrijke voorwaarden voor een optimale operationele samenwerking, zowel bij crisisbeheersingsoperaties in de hogere delen van het geweldsspectrum als bij operaties die gericht zijn op de duurzame stabilisatie en de wederopbouw van voormalige conflictgebieden. Deze voorwaarden en de noodzaak het eigen personeel optimale veiligheid te bieden en steeds preciezere wapens in te zetten om onbedoelde schade tot een minimum te beperken, beïnvloeden nadrukkelijker dan ooit de uitrusting van de krijgsmacht en de taakuitvoering.

Op grond van de analyse van de internationale veiligheidssituatie heeft de Navo onlangs opnieuw een 'Defence Requirement Review' uitgevoerd, waarin de benodigde capaciteiten zijn vergeleken met die waarover de lidstaten op dit moment beschikken. De EU heeft met de 'Headline Goal' een vergelijkbare analyse gemaakt. De discrepantie tussen vraag en aanbod die aan het licht is gekomen, manifesteert zich in overschotten en tekorten. Zo bestaat er dertien jaar na het einde van de Koude Oorlog een aanbodoverschot aan territoriale verdedigingseenheden en onderzeebootbestrijdings-middelen, terwijl er onder meer een tekort is aan strategische transport-capaciteit, nbc-bescherming en precisiewapens.

Deze stand van zaken illustreert de noodzaak tot transformatie van de strijdkrachten van de Navo, waaronder de Nederlandse. De vastgestelde overschotten en tekorten zijn richtinggevend voor de defensieplannen voor de komende tien jaar, waarbij als politiek uitgangspunt geldt dat ons land een redelijk aandeel wil leveren in de uitvoering van het aspiratieniveau van de Navo en de EU. Tegen de achtergrond van het feit dat het bondgenootschap meer en meer actief is in crisisbeheersings-operaties buiten het verdragsgebied, legt de Navo minder dan voorheen de nadruk op kwantiteit en meer op kwaliteit. Voor de Nederlandse krijgsmacht geldt eveneens dat zij niet alleen op een smallere leest wordt geschoeid omwille van de bezuinigingen, maar ook om voldoende ruimte te scheppen voor kwalitatieve verbeteringen. Ook is het ambitieniveau van de Nederlandse krijgsmacht voor operaties in hogere delen van het geweldsspectrum, zoals interventiemissies, in kwantitatieve zin enigszins verlaagd. Eerder, in het Strategisch Akkoord, was dit al gebeurd voor operaties op een lager geweldsniveau, vooral gericht op stabilisatie en wederopbouw (deelneming aan drie, in plaats van vier operaties).

De omvang van de financiële problematiek
De taakstelling uit het Strategisch Akkoord van 2002 is voor Defensie 120 miljoen euro in 2003, oplopend tot 245 miljoen euro structureel vanaf 2006. Deze bezuinigingen zijn grotendeels verwerkt in de Najaarsbrief van 8 november 2002 en moeten nu worden ingepast in het Integraal Defensieplan 2004 – 2013 (IDP). Ook moet nog een taakstelling in het kader van de competitieve dienstverlening (CDV) worden verwerkt van 38,6 miljoen euro. Daar komen bij de maatregelen in de Voorjaarsnota 2003 en het Hoofdlijnenakkoord, samen zo'n 100 miljoen euro structureel. Het structurele financiële probleem dat in het IDP moet worden opgelost, beloopt zo in totaal ongeveer 380 miljoen euro per jaar. Doordat de structurele exploitatietekorten in de afgelopen jaren zijn gedekt ten koste van de investeringen, is bovendien in de komende jaren een reparatie noodzakelijk om de beoogde kwaliteitsverbetering te bereiken.

Oplossingen
In het kader van het project 'Samson', gericht op doelmatigheid en bestuurlijke vernieuwing, worden de staven van de krijgsmachtdelen en het kerndepartement de komende jaren ingrijpend gereorganiseerd en met 30 procent verkleind. Ook op andere terreinen, vooral de ondersteuning en de infrastructuur, wordt het uiterste gedaan om de doelmatigheid verder te vergroten. Omdat deze vérgaande algemene maatregelen onvoldoende besparingen opleveren, zijn echter ingrepen in de operationele capaciteiten eveneens onvermijdelijk. Behalve dat ze besparingen opleveren, moeten de operationele maatregelen ten minste aan de volgende criteria voldoen:
- ze moeten passen in de nationale veiligheidsanalyse en die van de Navo en de EU;
- ze moeten stroken met de kwantitatieve en de kwalitatieve vereisten van de Navo en de EU;
- ze moeten de doelmatigheid vergroten.

Het spreekt vanzelf dat de reservering in het Hoofdlijnenakkoord voor de verbetering van de inzetbaarheid van de krijgsmacht bij crisisbeheersings-operaties volledig wordt ingezet. Deze reservering loopt op tot 100 miljoen euro vanaf 2006.

bront (mindef.nl)