Veteranenwet blijft uit

[Lex]

Defensie blijft vaag over oud-strijders

De zorg voor oorlogsveteranen in Nederland is 'een onoverzichtelijke kluwen'. Dat blijft waarschijnlijk zo.
Ons land telt 130.000 veteranen, van wie de helft is uitgezonden naar onder meer Libanon, voormalig Joegoslavië, Irak en Afghanistan. Al vanaf oktober 2006 wordt gesproken over de invoering van een veteranenwet. Die moet niet alleen de militairen duidelijkheid bieden bij ongevallen tijdens een missie, maar ook de nazorg regelen. Het blijft echter stil bij Defensie.
Jan Schoeman, woordvoerder van het Veteraneninstituut, noemt het 'hoogst twijfelachtig' dat de wet er ooit komt. 'Er is een tendens minder wetgeving te realiseren.' Schoeman, die met zijn instituut 76.000 veteranen vertegenwoordigt, meldt dat de veteranen bijzonder teleurgesteld zijn. 'Deze wet is voor onze mensen de belangrijkste vorm van erkenning.' Andere landen die veel militairen op missies sturen, zoals de VS, Canada en het Verenigd Koninkrijk, kennen al veel langer een veteranenwet.

Hapsnapbeleid
Volgens advocaat Henk van der Meijden uit Harderwijk, die veel veteranen met klachten bijstaat, kan alleen een speciale wet het huidige 'hapsnapbeleid' een juridisch kader geven. 'De hulp aan veteranen is sinds 1990 een onoverzichtelijke kluwen maatregelen, toezeggingen en uitvoeringsregels geworden. Niemand heeft meer overzicht en het wordt tijd de rechtspositie in te kaderen. Nu zijn veteranen afhankelijk van het geheugen van iedereen.'

PvdA-Kamerlid Angelien Eijsink maakte zich in 2006 sterk voor een veteranenwet. Vijf procent van de uitgezonden militairen kampen soms tientallen jaren na hun missie nog met posttraumatische stress-stoornissen. 'Aan de hand van de cijfers weet je wat je binnenkrijgt', zegt Eijsink. 'Maar daar wordt niet op geanticipeerd in de plannen die ik zie. Ik wil daarom een veteranenwet. Het staat ook in het coalitieakkoord.'
Ze kreeg destijds in de Kamer brede steun voor haar voorstel. Defensie reageerde met een kaderwet die niets meer was dan knip- en plakwerk van de jaarlijkse veteranennota en ging over lintjes en niet over de waarborgen voor veteranen. Eijsink: 'De Kamer heeft tot heden niets ontvangen.' Terwijl aan de urgentie niets is veranderd, meent ze. 'Met een lopende uitzending van totaal zo'n 20.000 militairen naar Afghanistan is goede opvang noodzakelijk. Er lopen nu al jaren honderden rechtszaken over schadeclaims uit eerdere missies.'

Het ministerie van Defensie heeft nu aangekondigd voor het zomerreces duidelijkheid te geven. Maar een woordvoerder blijft vaag: 'Ik zeg niet of de wet er wel komt of niet. Maar er komt wel iets.' Bronnen binnen Defensie en Justitie laten echter doorschemeren dat de wet er niet komt. De regelgeving zou best ingebed kunnen worden in het Militaire Ambtenarenrecht uit 1931. Volgens Eijsink ligt de zorg dan echter veel te dicht bij Defensie, de oud-werkgever. 'Een interdepartementale aanpak zou de onafhankelijkheid vergroten.'

Erkenning
Voorzitter van de militaire vakbond AFMP Wim van den Burg ziet ook het liefst een veteranenwet, omdat het Militaire Ambtenarenrecht is toegespitst is op actief dienende militairen. 'Het gaat om de erkenning dat de samenleving een maatschappelijke plicht heeft jegens veteranen. 'VVD'er Hans van Baalen, voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Defensie, legt de zwarte piet bij staatssecretaris Jack de Vries. Die is verantwoordelijk voor personeelsbeleid. 'Zijn ambtenaren zijn bang. Met een wet in de hand kan de veteraan zijn of haar rechten afdwingen.' Ook wat de VVD'er betreft moet de wet er komen. 'Bij veteranen zijn verwachtingen gewekt. Het kabinet moet het voortouw nemen, anders moet de Kamer met een initiatiefwetsvoorstel komen.'

Oud-strijders ervaren het uitblijven van een veteranenwet als het zoveelste voorbeeld van 'gesol'. Zo kreeg Defensie onlangs veel kritiek toen bleek dat jonge veteranen niet meer welkom zijn bij het jaarlijks defilé in Wageningen op 5 mei. Ook mochten er dit jaar slechts 250 Indië-veteranen meelopen, terwijl er 1.500 aanmeldingen waren.

Door: Arnold Karskens
De Pers, gepubliceerd: 25 mei 2009,  06:20