Pronk getuige in proces over Srebrenica

[Ton de Zwart]

'Aanklacht onterecht'

Pronk getuige in proces over Srebrenica

ROTTERDAM, 13 SEPT. Oud-minister Jan Pronk, voormalig landmachtbevelhebber Ad van Baal en generaal-majoor Cees Nicolaï zijn opgeroepen te getuigen in de rechtszaak die de 'vrouwen van Srebrenica' en twee andere partijen hebben aangespannen tegen de Staat der Nederlanden.

De drie partijen verwijten de staat na de val van de enclave Srebrenica op 11 juli 1995 niets te hebben ondernomen om de moslimvluchtelingen in veiligheid te brengen. De plicht om burgers onder alle omstandigheden te beschermen is een algemeen beginsel van internationaal humanitair recht dat is vastgelegd in de Geneefse Conventies van 1949 en de Aanvullende Protocollen van 1977.

In 1993 verklaarde de Veiligheidsraad de moslim-enclave Srebrenica tot 'veilig gebied'. Toen de enclave in handen viel van de Bosnische-Serviërs begonnen de troepen vrijwel onmiddellijk met een etnische zuivering. Srebrenica stond toen onder bescherming van de Nederlandse VN-militairen van Dutchbat. Na de verovering zijn ongeveer achtduizend moslims vermoord door de Serviërs.

In november 2002 werden de Staat der Nederlanden en de Verenigde Naties door de 'vrouwen van Srebrenica', de tolk van Dutchbat, Hasan Nuhanovic, en nog een andere partij, die anoniem wil blijven, aansprakelijk gesteld voor de materiële en immateriële schade die is ontstaan. De precieze omvang van de schade moet nog worden opgemaakt.

In februari van dit jaar liet de landsadvocaat in een brief aan de tegenpartij- advocaat Zegveld van het Amsterdamse kantoor Böhler, Franken, Koppe, Wijngaarden - weten dat er geen sprake is geweest van onrechtmatig handelen. De Geneefse Conventies zijn, volgens de landsadvocaat, niet van toepassing op Dutchbat omdat de Nederlandse VN-eenheid geen strijdende partij was. Dutchbat maakt deel uit van Unprofor, de VN-vredesmacht in Bosnië, en het bevel over het Nederlandse bataljon was overgedragen aan de VN. Op grond van het volkenrecht moet het handelen en nalaten van Dutchbat niet worden toegekend aan Nederland, maar aan de VN, aldus de landadvocaat. De VN liet in november vorig jaar al weten de aansprakelijkheid niet te erkennen.

De verwachting is dat de in totaal vijftien getuigen (militairen, Bosnische moslims en internationale hulpverleners) binnenkort worden opgeroepen door de Haagse rechtbank. Pronk was in 1995 minister van Ontwikkelingssamenwerking, Nicolaï brigadegeneraal chef-staf op het hoofdkantoor van de VN-vredesmacht in Sarajevo en Van Baal landmachtbevelhebber.

Bron: NRC - Handelsblad van 150903